Badanie EOS „Europejskie Praktyki Płatnicze 2025”:
Morale płatnicze w Europie wciąż się pogarsza.

Rocznie w całej UE wystawia się około 18 miliardów faktur, ale kultura płatnicza stale się pogarsza. Średnio jedna na cztery faktury opłacana jest z opóźnieniem (19 procent) lub wcale (5 procent). Pokazuje to najnowsze badanie EOS „Europejskie Praktyki Płatnicze 2025”, oparte na ankiecie wśród 2200 menedżerów finansowych z 11 krajów. 

Najwyższą dyscyplinę płatniczą wykazują firmy w Szwajcarii i Niemczech, gdzie łącznie około 21 proc. płatności jest opóźnona lub nieściągalna. W Polsce sytuacja jest minimalnie gorsza od średniej europejskiej: 22 proc. płatności realizowanych jest po terminie, a kolejne 5 proc.nie jest regulowanych wcale. Najgorzej wypada Rumunia, gdzie aż 29 proc.faktur jest płaconych po terminie lub nie są opłacane w ogóle.

Firmy w Europie wskazują jako główne powody opóźnień w płatnościach chwilowe problemy z płynnością finansową ich klientów indywidualnych (54 proc.) oraz zapomnienie (51 proc.). W Polsce tymi samymi przyczynami są tymczasowe braki płynności (52 proc.) i zapomnienie (46 proc.), a na trzecim miejscu znajdują się długotrwałe zadłużenie i upadłość osobista (38 proc.).

W całej Europie w przypadku klientów biznesowych najczęściej wymieniane przyczyny to niewypłacalność ich własnych klientów (61 proc.) i wykorzystywanie kredytów kupieckich (57 proc.). Respondenci wskazują również powolne, niedigitalizowane procedury obsługi płatności (48 proc.) jako potencjalne źródło opóźnień. Zadłużenie i niewypłacalność partnerów biznesowych jest postrzegane jako przyczyna nieuregulowanych faktur przez 43 proc. firm. W Polsce aż 71 proc. firm podejrzewa, że opóźnienia w płatnościach wynikają z niewywiązywania się klientów z zobowiązań, 59 proc. wskazuje na nadużycia w kredytach kupieckich, a 56 proc. na powolne, niedigitalizowane procesy. Co ciekawe, 49 proc. respondentów wskazało techniczne problemy i braki kadrowe jako przyczyny złych zwyczajów płatniczych, podczas gdy średnio w Europie było to odpowiednio 43 i 40 proc.

Szczególnie trudne dla firm jest to, że niektórzy klienci celowo opóźniają płatności. Około jedna trzecia firm uważa, że zarówno klienci biznesowi (31 proc.), jak i indywidualni (34 proc.) świadomie unikają regulowania faktur. W Polsce tylko 29 proc. respondentów podejrzewa celowe niepłacenie ze strony klientów indywidualnych, a 34 proc. wskazuje na takie praktyki wśród klientów biznesowych.

W wyniku pogorszenia dyscypliny płatniczej, europejskie firmy cdają swoim klientom mniej czasu na uregulowanie faktur. Średni termin płatności to obecnie 31 dni — najniższy od 10 lat (dotyczy zarówno klientów biznesowych, jak i indywidualnych). W 2015 roku było to jeszcze 34 dni, a w 2022 roku nawet 37 dni.

Klienci indywidualni w Europie mają teraz średnio 23 dni na uregulowanie płatności, a najszczodrzejsi są Hiszpanie, którzy dają aż 31 dni.

Klienci biznesowi mają średni termin na zapłatę 36 dni, czyli o 13 dni dłuższy niż klienci indywidualni. W Polsce jest on nieco krótszy — 22 dni dla klientów indywidualnych i 34 dni dla biznesowych.

Opóźnienia w płatnościach i zaległości nie pozostają bez konsekwencji. Niemal co druga firma (48 proc.) przyznała, że poniosła z tego powodu straty finansowe, a 46 proc. przyznało, że skutkowało to wyższymi kosztami odsetek. Dla co piątej firmy (22 procent) konieczne było ograniczenie lub wstrzymanie inwestycji. We Francji i Słowenii co piąta firma musiała nawet obawiać się o przetrwanie; średnia europejska wynosi 16 procent. W Polsce 55 proc. ankietowanych zgłasza straty zysku, 46 proc.boryka się z wyższymi kosztami odsetek. 39 procent polskich firm zgłasza problemy z płynnością finansową. 21 procent badanych ograniczyło inwestycje, a 19 procent obawiało się o przetrwanie swojej firmy – o 3 punkty procentowe więcej niż średnia europejska.

Eva Griewel, dyrektor finansowa Grupy EOS: „Im dłużej firmy muszą czekać na swoje pieniądze, tym większe prawdopodobieństwo, że faktura w ogóle nie zostanie zapłacona. Pod tym względem kultura płatnicza jest ważnym wskaźnikiem potencjalnych niewypłacalności. Jeśli liczba takich niewypłacalności gwałtownie wzrośnie, może to doprowadzić same firmy-wierzycieli do niewypłacalności, z wynikającymi z tego negatywnymi skutkami, takimi jak utrata miejsc pracy”.

„Najnowsze badanie EOS wskazuje na  słabości praktyk płatniczych w Europie, co stanowi poważne wyzwanie dla firm. Chociaż wolumeny kredytów zagrożonych (NPL) w bankach są obecnie ogólnie na niskim poziomie, nie możemy lekceważyć wpływu opóźnionych lub zaległych płatności. Firmy powinny się przygotować, ponieważ ten rozwój stawia wysokie wymagania zarządzaniu płynnością finansową firm” – podkreśla prezes EOS Group Marwin Ramcke.

Konsekwencje pogorszenia kultury płatniczej dla wierzycieli można złagodzić dzięki profesjonalnemu zarządzaniu należnościami. Jednak jak dotąd niewiele firm korzysta z zewnętrznego wsparcia w tym zakresie. Niespełna jedna trzecia firm (30 proc.) stosuje podejście mieszane, zajmując się zaległymi płatnościami wewnętrznie i korzystając z usług zewnętrznych dostawców. W Polsce odsetek ten wynosi 31 proc., co jest prawie zgodne ze średnią europejską. Co warte podkreślenia, 14 proc.polskich firm polega wyłącznie na profesjonalistach w zarządzaniu należnościami – to dwukrotnie więcej niż średnia europejska.

„Dla wierzycieli na całym świecie zarządzanie należnościami staje się coraz bardziej skomplikowane i ryzykowne, również ze względu na niepewną sytuację na świecie - mówi Marwin Ramcke. - W obliczu pogarszających się praktyk płatniczych klientów, firmy powinny dokładnie ocenić ekonomiczne ryzyko opóźnień i braku płatności oraz rozważyć współpracę z profesjonalnym dostawcą usług windykacyjnych”.